Zaaien is niet alleen een leuke en goedkope manier om planten te kweken. Zaaien is zoveel meer. Terwijl je in de weer bent met zaden, zaaigrond en -bakjes, groeien er in je hoofd al plantjes. Esther Schonenberg van Festina Lente tuin weet daar alles van en filosofeert in mei over de zonnige kanten van een schaduwtuin. En je kunt meteen zaden bestellen!
Schaduw wordt door veel tuinbezitters als een probleem gezien. Toch is dat niet nodig, er is een grote groep planten die zich juist in de schaduw heel goed thuis voelt. Het is een kwestie van de juiste keuze. Schaduw is er in veel soorten en maten, en eigenlijk heeft elke tuin wel meer of minder schaduwplekken. Droge schaduw onder heesters, een smal stukje schaduw langs de schutting of die hoge conifeer van de buren die al het zonlicht wegneemt. Voor al deze plekken is wel een plantencombinatie te vinden die het hele seizoen aantrekkelijk is. Je kunt er werken met verschillende bladvormen en bladkleuren. Daarnaast is er ruime keuze in bloeiende planten. In het vroege voorjaar is er onder loofbomen en heesters nog voldoende zon om voorjaarsbollen en vroegbloeiende vaste planten te laten bloeien.
Epimedium en Primula zijn vroege starters, net als Dicentra, Cardamine en Pulmonaria. Later in het seizoen is er het door het bladerdak gefilterde licht dat schaduwminnende planten aantrekkelijk vinden. Zoals Cenolophium denudatum, Digitalis purpurea en Aquilegia, die zich rijkelijk kunnen uitzaaien. Geranium- en Heuchera-soorten zorgen voor mooie bodembedekking. Gillenia trifoliata, Myrrhis odorata en Phlox paniculata gaan de hoogte in en Thalictrum weeft zich er sierlijk tussendoor. Rodgersia en Astilboides hebben stoer, groot blad en dat combineert weer geweldig met geveerd blad van varens. Voor bloei van hoogzomer tot laat in het seizoen is er Actaea in combinatie met Anemone japonica, Kirengeshoma en Persicaria. Waarna Cyclamen, samen met Galanthus, in de winter het stokje weer doorgeeft aan de vroege voorjaarsbloeiers. En ja, er zijn zeker planten die zich in de schaduw kunnen uitzaaien. Dus voor diegenen met een schaduwtuin die houden van een natuurlijke look en feel, hierbij een lijstje met planten die zich gemakkelijk uitzaaien in de schaduw: Impatiens balfourii, Hesperis matronalis, Lunaria, Viola odorata, Smyrnium perfoliatum, Pachyphragma, Digitalis purpurea, Lathyrus vernus, Silene dioica, Thalictrum en Tellima. En dit alles is maar een greep uit het assortiment. Kies bewust of laat je goed adviseren en geniet van al het moois dat goed in de schaduw gedijt. Die schaduwtuin heeft echt zijn zonnige kanten!
Vingerhoedskruid worden ze ook wel genoemd. Het zijn opvallende planten met een sterk verticaal accent. Digitalis purpurea is een tweejarige soort, die al vroeg in het voorjaar veel kleur geeft. In het eerste jaar vormt zich een bladrozet en pas in het tweede jaar volgt de bloei. De planten worden druk bezocht door hommels en bijen en er vormt zich zoveel zaad dat de plant zich altijd wel weer ergens laat zien. Mogelijk in een andere kleur, ze zijn nogal wispelturig. Er is ook een vaste digitalis, maar die leeft niet lang. Hij zal het een aantal jaren doen, maar zaait zich eveneens vrij gemakkelijk uit en geeft bovendien een bijzonder mooi wintersilhouet. Alle soorten vormen forse planten met veel effect in de border. Let op, de planten zijn in alle delen giftig. De vaste Digitalis zaaien wij in het najaar. De tweejarige rond de zomer, waarna bloei in het volgende voorjaar al tot de mogelijkheden behoort.
Bruidskrans is de Nederlandse naam. Deze planten zijn nog niet zo bekend. En dat is jammer omdat het een heel bruikbare plant is voor de wat drogere schaduw. Het grote, gekartelde blad is al een lust voor het oog. Het blijft laag bij de grond en is wintergroen. De bloemen zitten aan lange stelen die, afhankelijk van de soort, kunnen uitgroeien tot wel een meter hoog. De bloemen zijn klein en zitten dicht opeen aan lange aren. Na de bloei vormt zich het zaad. Wij kennen een paar soorten. Francoa ramosa ‘Alba’ bloeit wit. Francoa sonchifolia bloeit heel licht roze en Francoa sonchifolia ‘Rogerson’s Form’ heeft wat donkerder roze tot paarse bloemen. We kweken de planten uit zaad en ze zijn verrassend winterhard. Ook voor in potten is het een geweldige schaduwplant! Zaaien kan in het voorjaar tot vroege zomer.
Damastbloem is een tweejarige plant die in de schaduwtuin heel veel effect geeft. Ze bloeien al in april en de bloei kan aanhouden tot in juni. Het zijn gemakkelijke planten die zich rijkelijk uitzaaien. Met name in de avond geuren ze heerlijk zoet om bestuivers aan te trekken. Hoewel Hesperis geen inheemse plant is, is het een zeer gewaardeerde waardplant voor de rupsen van verschillende dagvlinders. Ze groeien uit tot wel een meter hoogte. Combineer damastbloem met vroegbloeiers als Smyrnium perfoliatum en Brunnera. Hesperis is ook een leuke snijbloem! Zaaien kan vanaf de zomer.
Lijmkruid of koekoeksbloem worden ze ook wel genoemd. Deze kortlevende vaste planten zaaien zich gemakkelijk uit en passen heel goed in de natuurlijke tuin. Ze kunnen wat vochtig staan, liefst op kalkrijke grond. Onze ervaring leert dat ze flink wat schaduw kunnen verdragen. ‘Purple Prince’ heeft bijzonder donker blad en dat geeft de plant een grote sierwaarde. De bloei valt al vroeg in het seizoen en kan bijzonder lang aanhouden. Tot wel de hele zomer! Knip daartoe geregeld wat uitgebloeide bloemen weg of zet er wat in een vaasje. Dat zorgt er tegelijk voor dat je niet al te veel zaailingen krijgt. Zaaien kan heel goed in de nazomer.
Tekst Esther Schonenberg
Uit Groei & Bloei mei 2022
Je kunt bij G&B nog veel meer zaad bestellen, kijk hier voor ander zaad van groente en sierplanten
