Olivijn haalt CO2 uit de lucht. Gebruik je het in je tuin, vergruisd en uitgestrooid, dan lever je een bijdrage aan een beter milieu. Wat is olivijn, waarom is het goed voor het klimaat en hoe pas je het toe? Acht vragen en antwoorden. En aangezien we best wat reacties en vragen ontvingen naar aanleiding van een post op Facebook over dit onderwerp, legden we die weer voor aan kenners. Deze opmerkingen lees je helemaal onderaan het artikel.
Olivijn is een steensoort die in grote delen van de wereld in enorme hoeveelheden voorkomt. In ons polderlandje is geen olivijn te vinden, maar de Duitse Eiffel bijvoorbeeld, ligt er vol mee. Ook in West-Afrika en Amerika heb je gebieden die rijk zijn aan olivijn.
Olivijn haalt CO2 uit de lucht. Dit is altijd zo geweest, het is een natuurlijk proces. Maar omdat we in de afgelopen 150 jaar steeds meer fossiele energie zijn gaan gebruiken - dus ook meer CO2 zijn gaan uitstoten - is de buffercapaciteit van olivijn niet langer toereikend.
Als je grote brokken olivijn wint, die vergruist en vervolgens uitstrooit, neemt olivijn veel meer CO2 op dan in de oorspronkelijke ’vaste’ vorm. Vooral als brokjes olivijn in contact komen met water en plantenwortels, neemt het bufferend vermogen flink toe. Op deze manier gebruikt, levert olivijn dus wel degelijk een bijdrage aan de CO2-reductie in de atmosfeer. Een bijkomend voordeel is dat olivijn wordt omgezet in kalkachtige producten, waardoor verzuring van de bodem wordt tegengegaan.
Olivijnbrokken of -siersplit zijn grijsgroen en bruikbaar als halfverharding. Je kunt er ook een plat (schuur)dak mee bedekken, waarop je eventueel weer sedum kunt laten groeien. Ook in de rotstuin is olivijn goed toepasbaar. Als je het door de grond mengt, creëer je een milieu waarin rotsplanten zich prima thuis voelen.
In de rotstuin van de Botanische Tuinen van Utrecht (www.uu.nl/ botanischetuinen) wordt olivijn toegepast om de grond doorlatender te maken. In De Tuin van de Vrijheid, een van de festivaltuinen in de Tuinen van Appeltern, is olivijn gebruikt als halfverharding.
Olivijn verhoogt de pH van de bodem. Op zure grond kun je olivijnzand licht inwerken om de grond kalkrijker te maken. Je kunt het ook over je gazon strooien. Olivijnzand kan - op dezelfde manier als kalk - ook worden gebruikt in de composthoop. Bij de omzetting van olivijn komt magnesium vrij, een voor planten essentiële voedingsstof. Hebben planten in de tuin magnesiumgebrek (onder andere te herkennen aan blad dat tussen de nerven geel verkleurt) of andere problemen die worden veroorzaakt door een tekort aan magnesium, dan kun je olivijnzand gebruiken als meststof. In het najaar en de winter wordt de bestrating in de tuin vaak glad door algvorming. ”Als je een laag olivijnzand op je terras strooit en het een tijdje laat liggen, verdwijnen algen en andere verontreinigingen”, zegt hovenier Sjaak Willemstein, die veel met olivijn werkt en onder meer De Tuin van de Vrijheid in Appeltern heeft aangelegd.
Net als andere verhardingsmaterialen en meststoffen moet olivijn worden gewonnen, gemalen en getransporteerd. Dat kost energie. Het kennisinstituut Deltares heeft echter aangetoond dat het CO2-rendement van olivijn in de meeste toepassingen positief is.
Olivijnbrokken en -siersplit zijn niet duurder dan vergelijkbare soorten grind en split. Olivijnzand werkt langdurig en is evenmin duurder dan een enkelvoudige magnesium-meststof als bitterzout of kieseriet. Een voordeel van het gebruik van olivijn in plaats van kalk is dat het strooien van kalk zorgt voor een (geringe) toename van CO2 in de lucht, terwijl olivijn juist het tegenovergestelde doet.
Meer weten?
Beeld: Hans Clauzing, Nico Wissing, Sjaak Willemstein
Tekst: Fransje van Dorp
(Uit: G&B nov/dec 2017)
Leuk, al die reacties van lezers op het verhaal over olivijn in Groei & Bloei. Er werden ook enkele kritische noten gekraakt, en daar komen we graag even op terug.
* Zet liever planten in je tuin ipv die vol te gooien met stenen.
Helemaal mee eens. Maar een tuin zonder verharding? Dat kan ook niet. Wie kennis heeft van het bestaan van olivijn, kan bij het kiezen van een geschikte verharding voor z’n tuin die mogelijkheid meenemen.
* Je kunt het CO2-probleem beter te lijf gaan door veel planten in je tuin te zetten.
De koolstofcyclus van planten is erg kort; door bladval en afsterven komt de opgenomen CO2 weer terug in de atmosfeer. Olivijn legt CO2 onomkeerbaar vast.
* Ik heb gehoord dat het toepassen van olivijn een gezondsheidsrisico kan opleveren.
Bij de verwering van olivijn kan nikkel in de bodem komen. Nikkel bindt echter zeer sterk aan bodemdeeltjes en is slecht oplosbaar. Dit blijkt ook wel uit het feit dat het bronwater uit de Duitse Eifel, waar veel nikkel in de bodem zit, een hoge kwaliteit heeft en ruim aan drinkwaternormen voldoet.
* Het is beter om geen materialen te gebruiken die je van ver moet halen. Dat kost toch ook allemaal energie?
Er bestaan onderzoeksmethoden (de zgn. levenscyclus-benadering) waarin al dergelijke aspecten van een product worden meegenomen. Deze methode is ook gebruikt bij het beoordelen van olivijn, met als uitkomst dat het netto CO2-rendement in de meeste toepassingen positief is.
Overigens: Ook grind of porfiergesteente, dat veel in tuinen wordt gebruikt, kost CO2 om hier naar toe te brengen.
* Groei & Bloei houdt een marketingverhaal
Er is veel wetenschappelijk en onafhankelijk onderzoek uitgevoerd naar de CO2-vastleggende capaciteit van olivijn. Als vervanger van grind, zand, kalk of meststof is het een zeer duurzame en klimaatondersteunende optie.
