Planten op de zwarte lijst

1. Om welke wet gaat het?

Sinds 2015 is er een nieuwe Europese wet voor invasieve exoten. Exoten zijn planten en dieren die van nature niet in Europa voorkomen. Ze zijn via import of per ongeluk (als verstekeling) in ons land terechtgekomen. Veel exoten zijn niet schadelijk, maar sommige zijn dat wél. Dit worden invasieve exoten genoemd. Op 3 augustus 2016 is binnen deze wet de zogenaamde Unielijst van kracht geworden. Op de Unielijst staan planten en dieren waarvoor bepaalde regels gelden.
 

2. Wat is het doel van deze wet?

Het doel van de nieuwe wet is schade aan de natuur door invasieve exoten in de Europese Unie zoveel mogelijk te voorkomen en de biodiversiteit te behouden.
 

3. Welke planten staan op de lijst?

Op dit moment zijn dat veertien planten: zeven landplanten en zeven waterplanten. De lijst wordt steeds aangevuld. Kijk bij vraag 5 en 7.

De landplanten zijn:

• Pueraria montana var. lobata (kudzu)
• Lysichiton americanus (moeraslantaarn) 
• Parthenium hysterophorus 
• Persicaria perfoliata 
• Heracleum persicum (perzische berenklauw)
• Eracleum sosnowskyi (sosnowsky’s berenklauw)
• Baccharis halimifolia (struikaster) 

De waterplanten zijn:

• Hydrocotyle ranunculoides (grote waternavel)
• Ludwigia peploides (kleine waterteunisbloem)
• Myriophyllum aquaticum (parelvederkruid)
• Lagarosiphon major (verspreidbladige waterpest)
• Ludwigia grandiflora (waterteunisbloem)
• Cabomba caroliniana (waterwaaier)
• Eichhornia crassipes (waterhyacint)
  
  Per 2 augustus zijn toegevoegd:
   
• Alligatorkruid (Alternanthera philoxeroides)
• Fraai lampenpoetsergras (Pennisetum setaceum)
• Gewone gunnera (Gunnera tinctoria)
• Japans steltgras (Microstegium vimineum)
• Ongelijkbladig vederkruid (Myriophyllum heterophyllum)
• Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera)
• Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)
• Smalle waterpest (Elodea nuttallii)
• Zijdeplant (Asclepias syriaca)

4. Wat betekent dit voor tuiniers?

Als je planten in je tuin hebt die op de lijst staan, dan kun je die gewoon laten staan. Je mag ze alleen niet vermeerderen of erin handelen. Wissel deze planten of stekjes ervan dus niet uit met anderen. Verder mag je deze planten geen kans geven zich te verspreiden in de natuur en in sloten en dergelijke. Gooi deze planten of resten ervan dus altijd in de groenbak. 
 

5. Is de Unielijst een ’vaste’ lijst? 

Nee, de lijst is dynamisch. Elke lidstaat kan voorstellen om bepaalde planten op te nemen. Voorstellen voor aanvullingen zijn al in behandeling. In principe kunnen planten van de lijst worden afgehaald, maar daarvoor moet veel wetenschappelijke kennis worden aangeleverd.
 

6. Waarom is er discussie over deze lijst?

Er zijn criteria om de schadelijkheid van een soort vast te stellen, maar belanghebbenden vinden dat soorten te makkelijk op de lijst terechtkomen. Bovendien vormen sommige soorten of voorgestelde aanvullingen in bijvoorbeeld Zuid-Europa wel een probleem, maar in Nederland niet. Dat komt omdat geen onderscheid in klimaatzones wordt gemaakt. 
Anderzijds staat niet elke exoot die in Nederland last veroorzaakt (bijvoorbeeld japanse duizendknoop, foto 3), op de lijst.
 

7. Waar vind ik de meest actuele lijst?

De lijst wordt telkens aangevuld. Op de website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), nvwa.nl, kun je de meest actuele lijst vinden.
 

8. Zijn de planten op de lijst nog te koop?

Er is een overgangstermijn van een jaar. Dit betekent dat bijvoorbeeld kwekers en tuincentra de planten van de lijst die ze nog op voorraad hebben nog tot 3 augustus 2017 aan particulieren mogen verkopen, na die datum niet meer. 

Tekst: Hester van Gent
Foto: Linda Addis, Lysichiton americanus (moeraslantaarn)